Çocukluk Çağı KBB Hastalıkları
- Çocukluk çağında üst solunum yolu girişini koruyan bağışıklık sisteminin ilk bekçisi Waldeyer halkasıdır. Bu halka 4 kısımdan oluşmaktadır.
- Geniz eti (Adenoid) (faringeal tonsil)
- Östaki tüpü tonsilleri (Torus tubarius)
- Bademcikler (Palatin tonsil)
- Dil kökü bademcikleri (Lingual tonsil)
Geni Eti Büyümesi (Adenoid Hipertrofisi)
Geniz eti burun arkasında yer alan bağışıklık sistemi lenfoid dokunun bir parçasıdır. Ağızdan ve boğazdan gelen mikroplarla mücadelede ilk defans bölgesidir. Doğumsal, genetik, tekrarlayan enfeksiyonlar ve alerji gibi durumlarda geniz etinde tekrarlayan enfeksiyonlara ve büyümeye yol açmaktadır. Özellikle kreş çağında çocuklar daha sık üst solunum yolu hastalıkları patojenleri ile karşılaşmaktadırlar. Bu yüzden geniz eti büyümesi 3-6 yaşta sıklıkla görülmektedir.
Geniz eti büyümesi burundan alınan havanın genizden geçmesini engelleyerek burun tıkanıklığı, ağzı açık uyuma ve horlamaya neden olmaktadır. Özellikle bademcikleri de büyük olan çocuklarda gece horlama ile apne diye tanımladığımız nefes durması eşlik edebilir. Bu durum uzun dönem devam ederse birçok kronik kalp damar ve nörolojik hastalıklara yol açabilmektedir. Sürekli ağız solunumu yüz kemikleri, diş yapısını ve damak gelişimini etkileyerek tipik adenoid yüzü görünümü ortaya çıkmaktadır.
Geniz eti büyüklüğü yanında kronik enfeksiyonları da önem taşımaktadır. Kronik bir mikrop rezervuarı haline gelip çocuklarda tekrarlayan sinüzite ve orta kulak enfeksiyonuna yol açmaktadır.
Geniz eti büyümesi tanısı için en önemli tetkik geniz etinin endoskopik olarak kamera ile muayenesidir. Çocuklara özel ince fleksibl nazofarengoskopi ile muayene çocuklar tarafından kolaylıkla tolere edilemektedir.
Geniz eti ameliyatı
- Ağzı açık uyuma, horlama ve apne şikayetlerine yol açan geniz eti büyümesinde
- Kronik geniz eti enfeksiyonunda
- Tekrarlayan sinüzit ve kulak iltihaplarında
- Kronik orta kulak sıvı birikiminde
- Geniz kanseri şüphesinde yapılmaktadır.
Ameliyat yaklaşık 1 saat sürmektedir. Ağrısız bir işlem olup çocuklar 1 gün içinde taburcu edilebilmektedir. İlk bir hafta iyileşme döneminde çok nadir de olsa kanama açısından takip edilmelidir.
Bademcik Enfeksiyonu ve Büyümesi
Waldeyer halkasının bir önemli parçası da bademciklerdir (Palatin tonsiller). Bademcikler boğazda dil kökünün her iki yanında yer alırlar. Nefesteki ve gıdalardaki mikroorganizmalar için bağışıklık sisteminin ilk bariyer noktasıdır. İçerisinde immunoglobulin denilen mikroorganizmaları tutup hapseden ve bağışıklık sisteminin bu mikroorganizmaları tanımasını sağlayan protein yapılar mevcuttur. Bademciklerin üzerinde kript denilen girinti ve çıkıntılar mevcuttur. Kriptler sayesinde bademciklerin yüzey alanı genişlemekte daha etkin çalışmasını sağlamaktadır.
Bademcik iltihabına tonsillit denmektedir. Akut ve kronik tonsillit olarak 2 alt grupta değerlendirilmektedir. Akut tonsillit; ateş, boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, halsizlik belirtileri ile bademciklerin şişmesi kızarık olması ve üzerinde beyaz eksuda denilen iltihabi akıntı ile karakterizedir. Kronik tonsillit ise 6 aydan uzun süren boğaz ağrısı, ağız kokusu ve boyunda lenf nodu şişmesi olarak tanımlanmaktadır.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarını birçoğu boğaz ağrısı ile bulgu vermektedir. Bademcik iltihabında yüksek ateş, boyunda ağrılı beze (lenf nodu) şişmesi, bademciklerin üzerinde beyaz akıntıların görülmesi fakat öksürük olmaması tipiktir. Mutlaka olası boğaz ağrısı yapabilecek geniz bölgesi, dil kökü, gırtlak ve yutak bölgesi muayene edilmelidir.
Bademcik iltihabına genelde bakteriler neden olmaktadır. Fakat bazı virüsler de hem bademcik iltihabına hem de bademcik iltihabına benzer bulgu veren diğer hastalıklara neden olabilmektedir.
Akut bademcik iltihabında klinik bulgulara göre Modifiye Centor kriterlerine göre skorlama yapılarak antibiyotik tedavisi başlanması uygundur. Gerekirse boğaz kültürü ve hızlı antijen testi ile beta mikrobu açısından incelenebilir.
Bademcik iltihabı çocukluk çağında önemlidir. İltihabi ve iltihabi olmayan bazı komplikasyonlar denilen istenmeyen durumlarla karşılaşılabilir. Beta mikrobu sonrası kalp romatizması (akut romatizmal ateş), böbrek iltihaplanması (glomerulonefrit) ve eklem romatizmalarına (artrit) neden olabilmektedir. Ayrıca iltihabi olarak enfeksiyonun bademcik dışına taşarak derin boyun enfeksiyonları, abse, menenjit ve kan zehirlenmesine neden olabilmektedir. Bu yüzden bademcik iltihabı tedavi ve takip edilmelidir.
Bademcik ameliyatı (tonsillektomi) ne zaman yapılır
- Tekrarlayan akut bademcik iltihaplanması (1 yılda 6’dan fazla, son 2 yılda yılda 4 kez, son 3 yılda yılda 3 kez atak olması)
- Kalp kapak hastalığına yol açmış tekrarlayan akut bademcik iltihapları
- İlaç tedavisine yanıtsız kronik bademcik iltihabı
- Medikal tedaviye yanıtsız beta mikrobu taşıyıcısı olma
- Bademcik etrafında tekrarlayan abse oluşması (peritonsiller abse)
- Kronik olarak ağzı açık uyuma ve horlama ile seyreden bademcik büyümesi
- Tıkayıcı uyku apnesine neden olan bademcik büyümesi
- Kalp yetmezliği, büyüme gelişme geriliği, yutma güçlüğü ve konuşma problemi yaratan bademcik büyümesi olması
- Asimetrik bademcik büyümesi ile seyreden bademcik kanser şüphesi olması
Bademcik ameliyatı 3 yaşından sonra her yaşta yapılabilir. Amaç; enfeksiyonlarda tüm bademcik dokusunun kapsülü ile çıkarılmasıdır. Enfeksiyon dışı bademcik büyümesinde alternatif olarak subtotal tonsillektomi (tonsillotomi) yani kapsülü ile bir miktar bademcik dokusu bırakılabilmektedir.
Bademcik ameliyatında klasik soğuk bıçak yöntemi dışında birçok teknolojik yöntemle tonsillektomi yapılmaktadır. Cerrahi teknikten bağımsız olarak ameliyat sonrası nadir de olsa en sık görülen komplikasyon kanamadır. Önerilere uyulduğunda kanama riski %5’in altındadır.
