KULAK ANATOMİSİ

İşitme organı olan kulağımız 3 kısımdan oluşur: Dış kulak, orta kulak ve iç kulak

Dış kulak: Kulak kepçesi, dış kulak yolundan oluşmaktadır.

Orta kulak: Kulak zarı ve içerisinde çekiç, örs ve üzengi (malleus, inkus ve stapes) kemikçiklerin bulunduğu orta kulak boşluğu ve östaki tüpünden oluşmaktadır. Ayrıca kulak kepçesinin arkasında yer alan mastoid dediğimiz havalı boşluk da orta kulak içinde yer almaktadır.

İç kulak: Koklea olarak adlandırılan salyangoz ve labirent dediğimiz yarım daire kanallarından oluşmaktadır. Bu yapılardan çıkan 2 adet denge siniri ve 1 adet işitme siniri beyine uyarılar göndermektedir.

Yüz siniri: Fasyal sinir olarak adlandırdığımız bu sinir yüzdeki ifadenin ortaya çıkmasına sağlayan mimik kaslarını uyarmaktadır. Bu sinir beyinden çıktıktan sonra iç kulak ve orta kulakta kendi kanalı içinde seyredip mimik kaslarına ulaşmaktadır. Bu yüzden bazı kulak hastalıkları yüz siniri fonksiyonu bozabilmekte ve yüz felci ile sonuçlanabilmektedir.

İŞİTME NEDİR?

İşitme; 5 duyu organımızdan biri olan kulak tarafından seslerin beyine iletilmesi ve beyin tarafından algılanması sonucu oluşmaktadır. Ses havada ilerleyen bir titreşimdir. Bu titreşim kulak kepçesi ve dış kulak yolu tarafından kulak zarına iletilir. Kulak zarı titreştiğinde orta kulaktaki 3 adet kemikçik titreşir ve sesi iç kulağa iletir. İç kulak sıvı ile dolu kapalı bir organdır. Sıvı titreştiğinde iç kulaktaki hassas hücreler bunu algılar ve bu titreşimi elektrik enerjisine çevirerek işitme sinirine gönderir. İşitme siniri uyarıları beyindeki işitme merkezine götürür. Beyindeki merkeze gelen uyarı ile biz duyduğumuz sesi algılayıp anlamlandırabilmekteyiz.

İşitme duyusu anne karnında gelişmektedir. Doğduğumuzda sese tepki yaşa uygun şekilde başlar ve konuşmanın gelişmesi için öncelikle ses uyaranının beyindeki işitme merkezine sağlıklı bir şekilde ulaşması gereklidir. Dil ve lisan gelişimi için sağlıklı bir işitme şarttır.

İşitme kaybı bu çevresel seslerin beyindeki merkeze ulaşmasındaki kısmi veya tam azalmaya bağlı gelişmektedir. Bu yüzden işitme kaybının yenidoğan tarama testleri ile erken tanısı oldukça önemlidir.

İşitme kaybı tiplerine bakacak olursak; öncelikle işitme kaybı doğuştan veya dil gelişimi öncesinde olursa prelingual işitme kaybı, dil gelişimi sonrası gelişirse postlingual işitme kaybı şeklinde tanımlanmaktadır. Bu yüzden ilk 4 yaş; çocukların sağlıklı dil gelişimi ve iletişim kurma becerisi kazanması açısından oldukça önemlidir. Son 20 senedir yenidoğan her bebek işitme kaybı açısından bazı testlerle taranmakta ve böylece işitme kaybının erken tanılanması amaçlanmaktadır.

İşitme kaybı hayatın her döneminde önemlidir. Okul çağında akademik başarıyı etkilemekte, erişkin ve yaşlılıkta toplum içinde iletişimi bozarak hem psikolojik hem de maddi kayıplara yol açmaktadır.

İletim, sinirsel ve mikst olmak üzere 3 tip işitme kaybı şekli mevcuttur. Kulak kepçesinden beyindeki merkeze kadar uzanan bu yolun herhangi bir yerindeki bozukluk işitme kaybı ile sonuçlanabilmektedir. Kulak kepçesi, dış kulak yolu, kulak zarı ve orta kulak hastalıklarında iletim tipi işitme kaybı olurken iç kulak, işitme siniri ve beyin işitme merkezi hastalıklarında ise sinirsel tip işitme kaybı olmaktadır. Biz bunların ayırımını özelikli bazı işitme testleri ile yapabilmekteyiz.

İşitme Kaybının Tedavisi

İşitme kaybının tedavi edilebilmesi için öncelikle işitme kaybı tipi ve derecesinin tespiti şarttır. Bunun için ayrıntılı bir KBB muayenesi, özellikli işitme testleri ve gereğinde radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. İletim tipi işitme kaybına yol açan hastalığın tanısı sonrasında gerekli durumlarda ilaç tedavisi veya cerrahi tedaviler uygulanabilmektedir. Sinirsel tip işitme kaybı tedavisinde ise daha sıklıkla işitme cihazları ve çok ileri dönemlerde ise cerrahi olarak takılan bir işitme cihazı olan biyonik kulak (koklear implant) kullanılmaktadır.

Biyonik Kulak Nedir?

Biyonik kulak özellikli bir işitme cihazıdır. 2 parçadan oluşmaktadır. Dış parça etraf sesleri toplayıp düzenleyip iç parçaya iletmekten sorumludur. Ameliyatla takılan iç parça ise; radyo dalgaları ile dış parça ile iletişim halinde olan ve bir kısmı salyangoz içine yerleştirilmiş özel bir cihazdır. Dış parçadan gelen ses uyaranını elektrik enerjisine çevirip işitme sinirini direkt olarak uyarabilme özelliği bulunmaktadır. Bir yaşından sonra iç kulak yapıları ameliyata uygun olan hastalarda biyonik kulak ameliyatı yapılabilmektedir.

Ani İşitme Kaybı Nedir?

Birçok kulak hastalığı hızlı gelişen işitme kaybı yapsa da; özelikle ilk 72 saatte ani gelişen ve çoğunlukla tek tarafta ve nedeni belli olmayan kısmi veya total sinirsel tip işitme kaybı ile sonuçlanan hastalığa ani işitme kaybı denmekte ve acil olarak tedavisi yapılması gerekmektedir. Özellikle kulak uğultusu ile işitmede ani bir azalma hissedildiğinde en kısa sürede kulak muayenesi ve işitme testi yapılmalıdır. Geçer umudu ile beklemek o kulakta geri dönüşü olmayan fonksiyon kaybı ile sonuçlanabilmektedir. İlk 3 gün içerisinde erken başlanan tedavi ile işitmeyi kurtarmak mümkün olabilmektedir. Tedavide hastaya uygun olacak şekilde ağızdan steroid tedavisi, kulak içine steroidli iğne uygulaması veya basınçlı oksijen tedavisi en kısa başlanmalı ve işitme seviyesi yakın bir şekilde takip edilmelidir.